Donald Trump, ABD’de doğan herkese vatandaşlık verme uygulamasını sonlandırmayı planladığını söyledi. Göreve başladığı ilk gün imzaladığı kararnamelerden biri bu konuda oldu.
Ancak Seattle’daki bir yargıç bugün bu kararın yürütmesini durdurdu.
BBC Muhabiri Max Matza’nın aktardığına göre, yargıç John Coughenour “Bu karar Anayasa’ya açıkça aykırı” dedi ve ekledi:
“Geçmişte ‘Bu tür şeyler olurken neredeydi yargıçlar, neredeydi hukukçular?’ dediğimiz anlar vardır.
“Şu anda açık yüreklilikle söyleyebilirim ki yargı makamından tek bir kişi bile ‘Bu karar Anayasa’ya uygun’ diyemez.”
Doğum Yoluyla Vatandaşlık Nedir?
Doğum yoluyla vatandaşlık, ABD Anayasası’na 1868’de eklenen 14. değişiklik ile oluşturulmuştur.
O zamandan beri ABD’de doğan her birey otomatik olarak ABD vatandaşı olmaktadır.
Anayasa’daki 14. değişikliğin ilk cümlesi, “ABD’de doğan veya ABD’nin vatandaşlığına geçen ve ABD yetkisine tabi olan herkes, ABD’nin ve bulundukları eyaletin vatandaşıdır” şeklindedir.
ABD’de göç karşıtı kesimler, bu uygulamanın düzensiz göçü teşvik ettiğini iddia etmektedirler. Hamile kadınların sadece bebeklerini ABD topraklarında dünyaya getirebilmek için kaçak yollarla ülkeye girdiğini savunmaktadırlar.
Nasıl Başladı?
14. değişiklik, 1868’de ABD İç Savaşı’nın sona ermesinin ardından yürürlüğe girdi.
13. değişiklikle 1865’te köleliğe son verildi, 14. madde ise eski kölelerin vatandaşlık statülerinin belirlenmesi için anayasaya eklenmiştir.
14. değişiklik öncesinde, Afrika kökenli kişilerin ABD vatandaşı olamayacağı yönünde kararlar verilmekteydi.
Ancak bu değişiklik, bu tür mahkeme kararlarını geçersiz kılmış ve ABD topraklarında doğan her bireyin ülkenin vatandaşı olma hakkını garanti altına almıştır.
1898’de Çinli Wong Kim Ark’ın ABD’de doğan çocuğuna vatandaşlık hakkı tanınması ile 14. değişiklik, göçmen ailelerinin çocukları için bir örnek teşkil etmiştir.
ABD Yüksek Mahkemesi’nde görülen davada 24 yaşındaki Wong, Çinli ebeveynlerin çocuğu olarak ABD topraklarında doğmasına rağmen, ülkeye girişine izin verilmediğini savunmuş ve bu durumun Anayasa’ya aykırı olduğunu belirtmiştir.
Minnesota Üniversitesi Göç Tarihi Araştırma Merkezi Direktörü Erika Lee, “Wong Kim Ark davası, etnik kökeni veya ebeveynlerinin göç statüsüne bakılmaksızın ABD’de doğan her bireyin vatandaş kabul edileceğini göstermektedir” demiştir.
O tarihten bu yana bu konuda başka bir dava görülmemiştir.
Kararname Yeterli mi?
ABD’li hukukçuların çoğu, Trump’ın anayasa maddesini başkanlık kararnamesiyle değiştiremeyeceğini belirtmektedir.
Virginia Üniversitesi Anayasa Hukuku uzmanı Saikrishna Prakash, “Çok sayıda insanı rahatsız edecek bir harekette bulunuyor. Ancak bu konu eninde sonunda mahkemelerde çözümlenecektir” demiştir.
Prakash, ABD Başkanının bu konuda tek başına karar alıp uygulamaya koyamayacağını açıklamıştır.
Prakash, Trump’ın federal yetkililerden vatandaşlık statüsü tanımını daraltmalarını talep edebileceğini belirtmektedir.
Ancak bu politikaya yasal bir itirazda bulunulacağını söyleyen Prakash, sürecin Yüksek Mahkeme’ye kadar götürülebileceğini öngörmektedir.
Anayasa değişikliği için önce Temsilciler Meclisi ve Senato’da üçte iki çoğunluğun, ardından da eyaletlerin dörtte üçünün onayı gerekmektedir.
Son 53 yılda bu yalnızca bir kez gerçekleşmiştir.
Kaç Kişiyi Etkiler?
Pew Araştırma Şirketi’ne göre, 2016 yılında ABD’ye kaçak yollarla giren anneler, 250 bin bebek dünyaya getirmiştir. Bu, 2007’deki zirveden %36 azalış göstermektedir.
2022 yılında belgesiz göçmenlerin çocuğu olarak ABD’de doğum yaparak vatandaşlık alan 1,2 milyon kişi bulunduğu belirtilmektedir.
Göç Politikaları Enstitüsü’ne göre, bu kişilerin ileride çocukları olacağı düşünüldüğünde, bu uygulamanın kaldırılmasıyla 2050 yılına kadar 4,7 milyon kişinin belgesiz göçmen durumunda kalabileceği tahmin edilmektedir.
Trump, ABD’de doğmuş olsalar bile belgesiz göçmenlerin çocuklarının ebeveynleriyle birlikte sınır dışı edilmesi gerektiğini savunmaktadır:
“Aileleri ayırmak istemiyorum. Aileleri ayırmamanın tek yolu ise hepsini birlikte geri göndermektir.”
Hangi Ülkelerde Doğum Yoluyla Vatandaşlık Var?
Dünya genelinde Kanada ve Meksika da dahil olmak üzere 30’dan fazla ülkede doğum yoluyla otomatik vatandaşlık uygulanmaktadır.
Bazı ülkeler ise, Birleşik Krallık ve Avustralya gibi, ebeveynlerden birinin vatandaş veya süresiz oturum sahibi olması durumunda doğan çocuğa vatandaşlık vermektedir.
Türkiye’de ise bazı durumlarda doğum yeri ve kan bağı ile vatandaşlık kazanma mümkündür.
İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne göre, “Herhangi bir devletin vatandaşı olamayan çocuk, Türkiye’de doğduğunda Türk vatandaşlığına sahip olur. Türkiye dışında doğdukları takdirde ise Türkiye’de doğmuş sayılırlar.”
Ayrıca, doğum anında anne veya babadan birinin Türk vatandaşı olması durumunda çocuk da Türk vatandaşlığını kazanır.
More Stories
Dünyaca ünlü İtalyan fenomen dolandırıcılıktan yargılanacak
Beyaz Saray, Kolombiya’nın ABD’den göçmen taşıyan uçakların inişine izin verdiğini açıkladı
Endonezya ve Japonya, deniz suçlarıyla mücadele için ortak tatbikat yaptı